Werkelijk kijken en luisteren naar kinderen

Omschrijving

Wie de Joods-Poolse arts/pedagoog/kinderboekenschrijver als inspiratiebron neemt, moet allereerst Korczak’s eigen waarschuwing ter harte nemen dat je hem niet moet imiteren. ‘Ken jezelf’, adviseerde hij ons pedagogen, ‘en zoek je eigen weg.’ Leer ook vooral het kind in jezelf kennen, zodat je kinderen beter zult begrijpen. In de omgang met kinderen moeten we ons niet neerbuigen, maar ons uitrekken en omhoog reiken, om niet te kwetsen.

Voor Korczak was het belangrijk dat we kinderen serieus nemen, hen rechtvaardig behandelen en hun rechten respecteren. In zijn Magna Carta beschreef hij enkele van die rechten, zoals het recht van het kind om te mogen zijn wie het is; het recht om, evenals volwassenen, zelf te bepalen welke risico’s je wilt nemen; het recht om gehoord te worden in zaken die jou aangaan. Kinderen, zo meende Korczak, lopen extra risico slachtoffer te worden van onderdrukking en rechteloosheid. Ze zijn weerloos tegen onrechtvaardigheid en willekeur van volwassenen omdat ze van hen afhankelijk zijn. En die volwassenen gaan, volgens Korczak, niet altijd even zorgvuldig om met die machtspositie.

Op je vingers getikt
Korczak stelt zich in zijn geschriften op als verdediger van kinderen tegen die rechteloosheid. Daarin was hij vrij radicaal. Je zult je als opvoeder door hem vaak op je vingers getikt voelen. Korczak kan ons pedagogisch geweten zijn waaraan we ons dagelijks handelen toetsen. Je dacht dat je kinderen serieus nam? Waarom mogen ze dan niet meebeslissen over welke activiteiten ‘we’ gaan uitvoeren? En als er dingen niet lekker lopen in de groep, waarom vragen we dan de kinderen niet hoe zij dat ervaren en hoe zij denken dat te kunnen oplossen? (De jonge Korczak schreef eens: Ik werd pas opvoeder toen ik niet meer tégen de kinderen sprak, maar mét hen). Of misschien denk je dat kinderen bij jou mogen zijn wie ze zijn. Maar kinderen die druk zijn moeten toch écht rustiger doen. Kinderen die slonzig zijn zullen toch echt moeten leren opruimen. En agressieve kinderen krijgen natuurlijk straf, ook al hebben ze mogelijk alle recht van de wereld om boos te zijn.