Wetenschap

Omschrijving

De werkdruk is hoog in de kinderopvang. Niet alleen in Nederland, ook in andere Europese landen. Een hoge werkdruk kan leiden tot meer werkstress en minder werkplezier. Dit kan leiden tot (langdurig) ziekteverzuim, uitstroom uit de sector en negatieve gevolgen voor kinderen.

Werkdruk kan een negatief effect hebben op de interacties in de groep (de proceskwaliteit) en de ontwikkeling van kinderen. Fins onderzoek laat zien dat peuters meer pro-sociaal gedrag en minder probleemgedrag laten zien in groepen waar professionals meer werkplezier ervaren. Er waren echter geen verbanden met de mate waarin pedagogisch professionals last hadden van stress. Andersom laten de Nederlandse gegevens van de landelijke kwaliteitsmonitor kinderopvang (LKK) zien dat professionals meer werkstress ervaren wanneer er veel kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte in de groep zitten. Deze kinderen vragen extra zorg en ondersteuning op maat, wat meer vraagt van de pedagogisch professionals. Het kan echter óók zijn dat kinderen meer ‘lastig gedrag’ vertonen als pedagogisch professionals veel stress ervaren en dit meenemen in hun gedrag op de groep. Hoewel moeilijk is vast te stellen wat oorzaak en wat gevolg is, is er duidelijk samenhang tussen het welbevinden van professionals en het welbevinden van kinderen. Daarmee is het welbevinden van professionals, zowel wat betreft werkplezier als werkstress, een belangrijk onderwerp in de kinderopvang. En dan vooral om te weten hoe het welbevinden verbeterd kan worden. In een recent congressymposium zijn onderzoeken uit verschillende landen gepresenteerd die hier meer inzicht in geven.

Uitstroom voorkomen
Net als in Nederland kampen andere landen ook met personeelskrapte in de kinderopvang. Er zijn verontrustende internationale cijfers die suggereren dat vooral net-startende professionals al nadenken over het verlaten van het beroepsveld om iets anders te doen. In Oostenrijk zou dit gaan om de meerderheid van de professionals die minder dan vijf jaar werken in de sector. Ook in Nederland is de uitstroom in de kinderopvang groot, waardoor de netto instroom van medewerkers relatief gering is. Vooral vanaf 2026 kan het tekort oplopen. Daarom is het besef belangrijk dat het aantrekkelijk maken en houden van het beroep van pedagogisch professional essentieel is. Alle kinderen de tijd, aandacht en begeleiding geven die ze nodig hebben, vraagt veel van pedagogisch professionals. Zeker naarmate er grotere verschillen zijn in de behoeften van kinderen, bijvoorbeeld als de leeftijdsverschillen tussen kinderen in de groep groot zijn. In verticale groepen kan het bijvoorbeeld moeilijk zijn om alle kinderen een veilige en uitdagende speelomgeving te bieden.