Wetenschap > Organisatieverschillen overbruggen

Omschrijving

De vorming van kindcentra, integrale kindcentra en andere vormen van diepe samenwerking van kinderopvang en primair onderwijs is een onmiskenbare trend. Er zijn kansen voor fundamentele pedagogische en sociale innovatie van het pedagogisch-educatieve ecosysteem. Maar de verschillen tussen de werksoorten kunnen bij integratieprocessen spanning geven.

Kinderopvang, zowel voorschools als buitenschools, kan bij goede afstemming complementair zijn aan het onderwijs. Vanuit de eigen unieke positie kan het bijdragen aan de brede ontwikkeling en persoonsvorming van kinderen op gebieden, via activiteiten, waarvoor het onderwijs capaciteit en expertise tekort komt. Kindcentra kunnen zich ontwikkelen tot buurtcentra en spil zijn van een netwerk van voorzieningen. Er zijn echter nog veel hobbels. De weten regelgeving voor kinderopvang en onderwijs verschilt fundamenteel, evenals de sturingsfilosofieën, fiscale regiems en cao’s (Van Rozendaal, 2025). Er is geen richtinggevende wetgeving om de samenwerking te regelen. De verschillen tussen de werksoorten kunnen bij integratieprocessen spanning geven.

Onderzoeksmethode
Toch zetten veel organisaties voor kinderopvang en onderwijs de samenwerking al in gang en zijn er al verschillende voorbeelden van geslaagde integratie. Wat kunnen we hiervan leren? Hoe kunnen institutionele en professionele barrières worden overwonnen? Zijn er veranderingsstrategieën die kansrijker zijn dan andere? Aanleiding voor ons onderzoek was de bestuurlijke en juridische fusie van een grote maatschappelijke kinderopvangaanbieder met vier organisaties voor primair onderwijs in Tilburg en De Kempen per 1 januari 2023. Met een meervoudige vergelijkende casestudie hebben we geprobeerd de veranderingsprocessen die met de fusie in gang zijn gezet, te typeren en te vergelijken met de veranderingsprocessen die zich in al langer bestaande, succesvol samenwerkende of geïntegreerde organisaties voor opvang en onderwijs hebben voltrokken. 

Negen cases
We bestudeerden negen cases en onderzochten, verdeeld over de cases, zeven lokale kindcentra en spraken met 55 personen op verschillende organisatieniveaus. Documenten en gespreksverslagen zijn vanuit twee organisatiesociologische theorieën geanalyseerd: de theorie van de organisatieconfiguraties van Mintzberg (1983; Mintzberg e.a., 2005) en de theorie van de institutionele logica’s (Lounsbury e.a., 2021; Skelcher & Smith, 2015).