Tussen boterhammen en plasrondes

Omschrijving

In dit artikel beschrijf ik drie herkenbare situaties uit de praktijk van een pedagogisch medewerker. Momenten waarin we vaak op de automatische piloot reageren – en hoe je dan, met een beetje bewustzijn, een groot verschil kunt maken.

Ken jij het filmpje van het Still Face Experiment van Dr. Edward Tronick? Misschien heb je het ooit voorbij zien komen tijdens een opleiding of training. Als ik het laat zien aan pedagogisch medewerkers, dan gebeurt er altijd hetzelfde: iedereen kijkt vol verbazing. Je ziet mensen denken: ‘Wow, wat een impact. Is dit wat er gebeurt als ik níet reageer op een kind? Het filmpje raakt iets. Want het laat in een paar minuten zien hoe belangrijk ons gedrag is. Hoeveel invloed wij hebben. Hoe een simpele gezichtsuitdrukking – of juist het gebrek daaraan – zóveel kan doen met een kind. En dat blijft hangen. Tenminste… op dat moment.

Responsief vraagt net iets meer
Maar wat gebeurt er daarna? Als je weer terug bent op de groep, tussen de boterhammen en de plasrondes, voel je dan nog steeds die impact? Sta je dan nog steeds stil bij hoe vaak zo’n ‘still face moment’ eigenlijk ook in het echt gebeurt? Niet omdat je het wilt – natuurlijk niet. Maar het gebeurt. En dat is confronterend, maar ook een uitnodiging. Want als we heel eerlijk zijn: we weten dat sensitief en responsief handelen belangrijk is. Mooie woorden, die je vaak hoort. En ik geloof ook écht dat bijna alle medewerkers in de kinderopvang sensitief zijn. Je voelt aan wat er speelt bij kinderen. Soms ook bij collega’s. Maar dat andere woord – responsief – dat vraagt net iets meer. Responsief zijn betekent namelijk niet alleen iets aanvoelen, maar er ook echt iets mee doen. Dáár op reageren. En dat is spannend. Want dat vraagt iets van jou. Van jouw zelfkennis, jouw zelfreflectie. Weet jij waar jouw reactie vandaan komt? Reageer je op het kind, of op iets in jezelf?

Hij haalt weer de kast overhoop…
Je kent hem vast wel. Dat ene kind dat – precies op het moment dat jullie willen opruimen – ineens iets heel anders bedenkt. Terwijl jij met je handen vol Duplo naar de kast loopt, zie je in je ooghoek dat hij wéér bovenop de speelgoedkeuken klimt. Of hij trekt zomaar een la open en kiepert de inhoud om. Je denkt: Waarom juist nu? We zijn bijna klaar!
Maar wacht eens even. Wat gebeurt er daar eigenlijk écht? Het is verleidelijk om meteen te denken: Hij wil gewoon niet meewerken. Maar wat nou als dit eigenlijk neerkomt op een roep om verbinding?