Stevig staan, zin in de toekomst

Omschrijving

Het thema van de opening van dit onderwijsjaar – de rechtsstaat / stevig staan in deze tijd – is een groot en belangrijk thema. Het raakt de kern van het politiewerk, het gaat over de vraag hoe wij als politie, als politiemensen een macht ten goede kunnen zijn. Dat we dat wíllen zijn, is logisch, dat we dat ook daadwerkelijk zijn en dat we ook zo ervaren worden, spreekt niet vanzelf en lukt ook niet altijd.
Hoe leer je zo’n vak, hoe werk je aan het waarmaken van die ambitie? Mij is gevraagd om hier in 10 – 12 minuten iets over te zeggen. Lastig, want ik waaier graag uit. Er zijn altijd andere perspectieven en zoals Gadamer zegt : ‘de ander  kan ook gelijk hebben’.

Maar vooruit, laten we het proberen. De kern van mijn bijdrage is dat een geloofwaardige democratische rechtsstaat een denkende en vrijmoedig sprekende politie nodig heeft. Anders dan minister Opstelten ooit zei : ‘een denkende politie, ik dacht het niet’ is een denkende politie geen bedreiging maar een voorwaarde voor een functionerende rechtsstaat. Ik hoop dat gezagsdragers dat erkennen en de politie ook aansporen tot vrijmoedig denken en spreken.

Tegelijkertijd merk ik op – en ik zal dat toelichten – dat de politie het denken nog verder moet ontwikkelen, serieuzer moet nemen. Dat raakt aan onderwijs van de Politieacademie, maar zeker ook het leren van de gehele politie. Het lijkt mij goed om de opening van het onderwijsjaar te zien als een opening van het leerjaar voor de gehele politie. Noch het denken, noch het leren, noch het onderzoekend zijn, kan uitbesteed worden aan de Academie. Het raakt de hele politie op alle niveaus.

Ik maak nu eerst een paar opmerkingen over de betekenis van de rechtsstaat, dan zeg ik iets over denken. Ik maak daarbij dankbaar gebruik van het denkwerk van Hannah Arendt. Daarna leg ik een paar gedachten voor die raken aan onderwijs en het ontwikkelen van het denkwerk van de politie. Ik hoop daarbij ook duidelijk te maken dat stevig staan voor de waarden van de rechtsstaat niet gaat over filosofische vergezichten, maar over alledaags praktijken. Denkwerk en praktijkontwikkeling zijn zeer nauw verbonden.

Een paar woorden over de democratische rechtsstaat
Allereerst, het leven in een democratische rechtsstaat is globaal een uitzonderlijke en bevoorrechte positie. Het is ook een kwetsbare positie ook. We moeten er zuinig op zijn.