H9. Dertig jaar empirisch onderzoek naar de Nederlandse kinderopvang

Omschrijving

In een periode van 15 jaar vindt er bijna een verzevenvoudiging plaats van het aantal kinderen dat gebruikt maakt van hele dagopvang. In 1989 bezochten 32.000 jonge kinderen (0 tot 4 jaar) een Nederlands kinderdagverblijf, eind 2003 was dit gestegen naar 215.000. Maar wat weten we eigenlijk van de Nederlandse kinderopvang? Het wetenschappelijk onderzoek naar kinderopvang heeft geenszins gelijke tred gehouden met de enorme groei van deze werksoort. Het empirisch onderzoek naar de Nederlandse kinderopvang staat in dit hoofdstuk centraal.

9.1 Introductie op het onderzoek
De vraag naar kenmerken en kwaliteit van de kinderopvang is onderzocht door een integratie van Nederlandse empirische studies van wetenschappelijke signatuur in de periode 1976 tot en met 2003. Het beginpunt van dit type onderzoek wordt gemarkeerd door de ‘Proefkreche’, een experimenteel kinderdagverblijf in Amsterdam, dat de deuren opende op 20 april 1970. Doel van de Proefkreche – door Goossens en Tavecchio (1996:44) omschreven als ‘wellicht de ideaalste crèche van Nederland’ – was na te gaan of stimulerende kinderopvang een positief effect zou hebben op de ontwikkeling van kinderen, met name in achterstandssituaties. In 1976 verscheen de evaluatie van dit project (Kohnstamm e.a., 1976).
Na dit rapport zijn diverse andere publicaties verschenen. In een aantal hiervan wordt aangesloten bij de idee van achterstandsbestrijding van dit project en worden de positieve effecten van kinderopvang op de cognitieve en talige ontwikkeling van kinderen onderzocht (Leseman, 1993). In andere studies stond juist centraal of kinderopvang schadelijke gevolgen zou kunnen hebben, vooral voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Andere studies binnen het onderzoeksdomein van de pedagogische kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang hebben weer geheel andere empirische vragen onderzocht. Het brede begrip ‘pedagogische kwaliteit’ heeft daarmee sterk verschillende invullingen gekregen in het Nederlandse onderzoek van de afgelopen dertig jaar.