De kracht van emotie

Omschrijving

De eerste jaren van een mensenleven vormen het fundament. Juist in deze jaren maken kinderen grote stappen in hun fysieke, cognitieve én sociaal-emotionele ontwikkeling. Vooral dat laatste wordt nog weleens onderschat. Taal, rekenen en motoriek zijn zichtbaar en meetbaar. Emoties zijn vaak ongrijpbaar, grillig en complex. Toch is het omgaan met gevoelens een essentiële vaardigheid, misschien wel de belangrijkste, voor een kind om stevig in het leven te staan.

In dit artikel onderzoeken we waarom sociaal-emotionele ontwikkeling cruciaal is voor jonge kinderen, hoe je daar als pedagogisch medewerker een sleutelrol in speelt, en hoe het platform Dinck praktische handvatten biedt om doelgericht te werken aan deze groei. 

Emoties zijn er altijd, vanaf het begin
Emoties zijn niet iets wat kinderen ‘leren’. Ze zijn er vanaf de geboorte. Baby’s huilen als ze zich ongemakkelijk of onveilig voelen. Ze lachen bij contact, schrikken van harde geluiden. Maar pas door de interactie met volwassenen leren kinderen wat die gevoelens betekenen, hoe ze heten, en hoe je ermee kunt omgaan. Dat proces, het herkennen en erkennen van emoties, vormt de kern van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Als een volwassene woorden geeft aan wat een kind voelt, leert het kind zichzelf begrijpen. Als die volwassene ook erkenning biedt - het is oké om boos te zijn - leert het kind dat gevoelens er mogen zijn. Dat biedt veiligheid, zelfvertrouwen én bouwt aan sociale vaardigheden.

Meer dan begeleiding
Pedagogisch medewerkers staan aan de frontlinie van deze ontwikkeling. Hun rol reikt verder dan verzorgen en begeleiden. Ze zijn emotionele spiegels, troosters, taalgevers en voorbeeldfiguren. In alledaagse situaties maken zij het verschil. Een treffend voorbeeld: Amir (4) komt stralend de bouwhoek uit met een zelfgebouwde garage. Zijn pedagogisch medewerker Sam ziet zijn enthousiasme, maakt direct contact, complimenteert hem op inhoud én inzet. Ze stelt nieuwsgierige vragen en vertaalt zijn trots naar een gezamenlijke drama-activiteit: een toneelspel over een stad vol auto’s, met Amir als hoofdingenieur. Kinderen doen mee, spelen, lachen, overleggen. Sam grijpt een emotioneel moment, trots, aan om een groepsactiviteit te creëren waarin expressie, samenwerking en verbeelding samenkomen. Dat is sociaal-emotionele ontwikkeling in actie.
Dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk het is dat pedagogisch medewerkers bewust ruimte maken voor emoties, niet alleen bij negatieve gevoelens, maar juist ook bij positieve ervaringen. Sensitief reageren, aansluiten bij het kind én betekenis geven aan wat er speelt: dat is de kern van professioneel pedagogisch handelen.

Sociaal-emotionele ontwikkeling essentieel
Volgens ontwikkelingspsycholoog Marianne Riksen-Walraven zijn er vier basisbehoeften die richting geven aan de ontwikkeling van jonge kinderen: Emotionele veiligheid: kinderen hebben volwassenen nodig die hen begrijpen, steunen en structuur bieden. Uitdaging: kinderen willen leren en worden graag geprikkeld om zichzelf te ontwikkelen.