Anderstaligheid en opvallend gedrag van kinderen: Vluchtelingenkinderen in de kinderopvang
Omschrijving
De afgelopen jaren zijn er veel kinderen met een vluchtelingenachtergrond ingestroomd in de kinderopvang. Zij hebben zelf oorlogssituaties en de vlucht daarvoor meegemaakt of het zijn in Nederland geboren kinderen van gevluchte ouders. Voor het gemak noemen we al deze kinderen in deze brochure ‘vluchtelingenkinderen’. Uit peilingen van Sardes en Sociaal Werk Nederland blijkt dat er prangende vragen leven bij veel kinderopvangaanbieders die met deze kinderen te maken hebben. Denk aan het omgaan met anderstaligheid en met opvallend gedrag van kinderen die schokkende gebeurtenissen hebben meegemaakt. De signalen van kinderopvangorganisaties waren de aanleiding voor deze brochure.
In deze brochure beschrijven we praktijkervaringen van kinderopvangaanbieders die te maken hebben met vluchtelingenkinderen. Wat zien ze bij deze kinderen? En welke uitdagingen ervaren pedagogisch medewerkers in de kinderopvang in de dagelijkse praktijk? Daarnaast geven we achtergrondinformatie, handvatten en tips voor het omgaan met anderstaligheid en met opvallend gedrag. We hebben voor deze twee thema’s gekozen omdat aanbieders juist hierover veel vragen hebben.
In deze brochure bedoelen we met anderstaligen: kinderen en ouders die een andere moedertaal hebben dan het Nederlands en die de Nederlandse taal (nog) niet beheersen. Niet alle anderstalige kinderen in de kinderopvang zijn vluchtelingenkinderen, maar kenmerkend voor vluchtelingen kinderen is dat zij vrijwel altijd anderstalig zijn op het moment dat zij instromen in de kinderopvang.
Met opvallend gedrag bij vluchtelingenkinderen bedoelen we gedrag dat afwijkt van het gedrag van andere (zorg-) kinderen op de groep, en waarvan aannemelijk is dat het is gerelateerd aan de specifieke situatie van vluchtelingenkinderen. Opvallend gedrag kan uiteenlopende vormen aannemen. Het kán te maken hebben met traumatische ervaringen van het kind of van zijn ouders, maar dat hoeft niet.
Juist aan vluchtelingenkinderen kan de kinderopvang een vertrouwde omgeving bieden, waar ze zich veilig en gewaardeerd voelen. Ook worden zij hier geholpen in hun ontwikkeling en bij het leren van de Nederlandse taal. Met soms schokkende gebeurtenissen nog vers in hun geheugen moeten ze hun weg zien te vinden in een vreemde omgeving, te midden van kinderen en mensen met wie ze nauwelijks een woord kunnen wisselen. Pedagogisch medewerkers willen kinderen hierbij zo goed mogelijk begeleiden en ondersteunen. Deze brochure bevat praktijkvoorbeelden, informatie en tips die hierbij kunnen helpen.
De brochure is bedoeld voor pedagogisch medewerkers, coaches en managers in de kinderopvang. Maar ook andere instanties die te maken hebben met vluchtelingenkinderen kunnen er iets aan hebben.
Voor deze brochure zijn twaalf vertegenwoordigers van kinderopvangaanbieders geïnterviewd over hun ervaringen met vluchtelingenkinderen. Zij schetsten de situatie en de uitdagingen van kinderopvangorganisaties in de praktijk en droegen praktijkvoorbeelden en tips aan. Daarnaast is er voor deze brochure gebruikgemaakt van literatuur en ander materiaal, vooral over het herkennen van en omgaan met opvallend gedrag en anderstaligheid in de kinderopvang.
