KIDDO 3 2023

De losbladige uitgave Sociaal Spel is speciaal gemaakt voor pedagogisch medewerkers en gastouders en bestaat uit veertig posters met doelgerichte groepsactiviteiten. Hiermee stimuleer je de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen van 0 t/m 4 jaar. KIDDO deelt op de volgende tien pagina’s alvast tien posters uit Sociaal Spel.

Onderzoek, maar vooral ervaring, leert ons dat sociaal gedrag de neerslag is van imitatie als gevolg van observatie. Door eenvoudigweg te observeren, kunnen we gedrag heel snel leren. Zelfs complex gedrag kan door simpele observatie in z’n geheel geleerd worden. Kinderen zijn hier meesters in.

De kwaliteit van de dagelijkse verzorging van baby’s in de kinderopvang wordt bijna altijd gedefinieerd op basis van eenvoudig meetbare zaken. Terwijl ook de relatie tussen baby en verzorger cruciaal is voor het welbevinden en daarmee de ontwikkeling van een baby.

Tijdens een dag op de groep komen er geregeld conflicten voor. De meest voor de hand liggende voorbeelden hiervan zijn het ‘afpakken’ van elkaars speelgoed, het niet aan tafel willen komen als daar om gevraagd wordt of het verstoren van elkaars spel. Met boze en verdrietige kinderen tot gevolg. En hoewel deze conflicten niet prettig zijn, zijn ze wél ergens goed voor.

Jonge kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong denken veel na en dat denken kan soms belemmerend werken. Het kan lijken op een sociale of emotionele achterstand. Om te herkennen of dit speelt, is kennis van belang. De Expertgroep Ontwikkelingsvoorsprong heeft die kennis en deelt deze graag met pedagogisch medewerkers.

Voor professionals die met kinderen werken, is het belangrijk dat zij in staat zijn om de emoties, stemmingen en daaraan gerelateerde gedachten en situaties goed te herkennen en er op een goede manier mee om te gaan. Dat geldt zowel voor het goed kunnen ondersteunen van individuele kinderen als voor het in stand kunnen houden van een positief klimaat in de groep.

Jonge kinderen ontwikkelen zichzelf in rap tempo, ook op sociaal-emotioneel vlak. Een plek die hiervoor alle ruimte biedt, is gastouderopvang. Maar waaróm is gastouderopvang hiervoor nou zo geschikt? En hoe draag je als gastouder actief bij aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van je opvangkind?

Carol Dweck is een Amerikaanse psychologe die veel onderzoek heeft gedaan naar motivatie en prestatie bij kinderen. Haar onderzoek heeft aangetoond dat een groeimindset bij kinderen leidt tot meer doorzettingsvermogen, veerkracht en een positievere houding ten opzichte van uitdagingen.

Het verkennen van vriendschapsrelaties is een belangrijke fase in de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. In de bso-groep is het echter niet vanzelfsprekend dat er sprake is van vriendschappen. Kinderen zijn niet per definitie vrienden van elkaar. Belangrijker is dat kinderen vriendelijk zijn mét elkaar.

In dit nummer

6 Betekent de opmars van de cognitie, de aftocht van het sociaal-emotionele?
11 Waarom vriendschappen zo belangrijk zijn
30 De relatie tussen pedagogisch medewerker en baby
62 Leespluim
80 Gastouderopvang: goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling
84 Hoera, ik maak een fout!

& verder
18 Ik, jij, de ander en de groep
23 Conflicten bij jonge kinderen
24 Een hoofd vol gedachten
28 Kinderboeken
33 KIDDOpraat
34 Muziekcolumn: Welles nietes
38 Okiddo voor 4 t/m 12 jaar: Operatie long
40 Wat gaat er om in een baby?
44 Tips van een speltherapeute
52 Vakliteratuur
54 Okiddo voor 0 t/m 4 jaar: Knuffelen: het is heerlijk
en zo belangrijk!
56 Emotionele ontwikkeling
65 Podcast tips
67 Sociaal spel
78 Meten van kindtevredenheid
88 Ontpoppen
90 Volgende keer & Colofon

Al jaren meten organisaties de tevredenheid van klanten en collega’s. Ook in de kinderopvang. Waarom meten we zo ongeveer alles, behalve de kindtevredenheid? De regionale kinderraad van Humankind in Zuid-Holland kwam met deze oprechte en zeer terechte vraag. Humankind kinderopvang en -ontwikkeling ging meteen aan de slag. Uiteraard samen met de kinderen.

Dit lied is inmiddels een echte klassieker. Dat komt doordat het een aantal succes-elementen combineert: humor, eigenwijsheid, activering, uitdaging en educatie.

Het versterken van een kind gaat over het Door goed te observeren, kun je zien waar bepaalde emoties bij kinderen vandaan komen. Je kijkt naar het gedrag én naar de situatie eromheen. Alles wat om een kind heen gebeurt, kan invloed hebben op het gedrag. Zoals harde geluiden, of te weinig speelmateriaal of juist een overvloed eraan.ontwikkelen van de motorische, cognitieve en sociaalemotionele vaardigheden. Deze vaardigheden leiden ertoe dat kinderen steeds beter in staat zijn om zelf risico’s in te schatten en de juiste afweging te maken over hoe ze met deze risico’s omgaan. De kans op (ernstig) letsel neemt hierdoor af. Spel met risico’s draagt hier positief aan bij

Wanneer je bij de Slingerapen, een bso-groep van SDK Kinderopvang, in de themahoek komt, waan je je als kind in een echt ziekenhuis. Een aantal ‘doktoren’ loopt met een serieus gezicht rond en neemt even een kijkje bij de patiënt op de operatietafel.

Kinderen wekken poppen en knuffels in hun fantasie tot leven, en als ze daar werkelijk in opgaan is dat voor hen wáárachtig leven. Even wáár als het leven dat we ‘echt’ noemen. Voorbij de verbeelding, voorbij de spelanalyses van volwassenen dikwijls.

Geluksmomenten in de kinderopvang: onze emoties benoemen aan de kinderen, wel of geen goed plan?

Nobody is perfect! Zo ook wij niet. Jij, ik, iedereen heeft zijn emoties. Sommige wat meer verstopt, andere duidelijk zichtbaar. De vraag is laat jij deze zien aan de kinderen? In deze podcast legt Lianne Koetsier uit waarom het belangrijk is om ook jouw eigen emoties aan de kinderen te tonen. Hoe je dat kunt doen en hoe dat kan zorgen voor een geluksmoment op de groep.

& nog veel meer PODCAST TIPS!

Spelenderwijs werken aan goede hechting. In dit artikel vind je tal van activiteiten voor kinderen van 2 t/m 4 jaar en voor kinderen vanaf 4 jaar. Laat je verrassen door de leuke activiteiten!

Het versterken van een kind gaat over het ontwikkelen van de motorische, cognitieve en sociaalemotionele vaardigheden. Deze vaardigheden leiden ertoe dat kinderen steeds beter in staat zijn om zelf risico’s in te schatten en de juiste afweging te maken over hoe ze met deze risico’s omgaan. De kans op (ernstig) letsel neemt hierdoor af. Spel met risico’s draagt hier positief aan bij.

Waarom zijn vriendschappen zo belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen? Zonder vrienden valt toch ook goed te leven? Onderzoek laat echter zien dat er op meerdere terreinen duidelijke verschillen zijn tussen kinderen met en kinderen zonder vrienden. Die verschillen zijn vaak opvallend groot. Zo groot dat het ontbreken van vrienden geldt als een ernstig risico op het ontwikkelen van verschillende psychische en gedragsproblemen.

Een veilige gehechtheid vormt de basis van een gezonde sociale en emotionele ontwikkeling van een kind. Wat zorgt voor een veilige gehechtheid? Welke signalen van veilige en onveilige gehechtheid zijn er? En welke rol spelen – naast de ouders – pedagogisch medewerkers hierin? Orthopedagoog dr. Moniek Zeegers is postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en deed onderzoek naar gehechtheid. KIDDO interviewde haar.