KIDDO 1 2023

Bij ons pedagogen-team kwam een brief binnen. Een hele mooie en indrukwekkende brief. Maar bovenal een kwetsbare en openhartige brief. Een brief waarin een moeder vertelt over haar achtergrond en geschiedenis, over waar ze vandaan komt en waar zij nu staat.

Op veel kindercentra spelen kinderen met verschillende culturele en etnische achtergronden samen. Maakt dit verschil voor kinderen iets uit als het gaat om conflicten en botsingen onderling? Hoe gaan leidsters met deze verschillen om? En hoe zien ouders dit? De auteurs hebben hier jarenlang observatieonderzoek naar gedaan in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven.

Muziek is een taal. Het is zelfs een soort ‘oer-taal’ die voorafgaat aan alle andere talen met woorden. Melodie, ritme, timing: al deze elementen van taal zitten besloten in muziek. Niet voor niets is de taal van muziek voor iedereen te begrijpen. Of je bepaalde muziek mooi of leuk vindt, hangt van andere dingen af, bijvoorbeeld of je openstaat voor iets ‘anders’ dan wat jij kent.

Steeds meer prentenboeken laten iets zien van de diversiteit in de samenleving. De vraag is of die boeken de kinderopvang en het onderwijs wel voldoende bereiken. In dit artikel beschrijven we waarom het belangrijk is om kinderen in aanraking te brengen met personages die op allerlei manieren van elkaar kunnen verschillen. Ook geven we voorbeelden van prentenboeken die verschillende facetten van diversiteit laten zien en beschrijven we hoe er in de praktijk mee wordt gewerkt.

Steeds met een andere invaller werken, tot het laatste moment het rooster niet rondkrijgen, een manager die nog een keer aan je vraagt of je extra wil werken, allemaal niet fijn. Hoe ga je daarmee om? Welke oplossingen zie je voorbijkomen? Eentje is de zij-instromer… Die zijn er in soorten en maten. Hoezeer kun je de zij-instromer een welkom gevoel geven?

De kinderopvang is een mini-samenleving waar kinderen, na gezin en familie, vaak als eerste mee in aanraking komen. Binnen deze mini-samenleving kunnen we kinderen leren hoe met elkaar om te gaan. Opvoeden betekent onder andere kinderen laten kennismaken met diversiteit en op die manier te leren kijken naar het leven. Hier ligt zowel een belangrijke kans als een grote verantwoordelijkheid voor de kinderopvang, het kindcentrum en de basisschool; dé plekken waar kinderen met uiteenlopende achtergronden bij elkaar komen.

Werk jij op een groep met een grote internationale en culturele diversiteit? Dan is het fijn om je bewust te zijn van jouw eigen cultuursensitiviteit. Dit begint door kritisch naar jezelf te kijken.

In dit nummer

6 Gewoon verschillend
14 Een prinses hoeft niet wit te zijn
22 De taal die we allemaal spreken
28 Ouderparticipatie bevorderen in Ouder & Kind café De huiskamer
40 Ik zie jou, zie jij mij? Hoe cultuursensitief ben jij?
64 Spelen in verschillende culturen

& verder..

Muziek is hét middel bij uitstek om culturele diversiteit aan bod te laten komen. Veel muzikale stromingen zijn op zich al een smeltkroes van culturen. Daarnaast is muziek een sterke verbindende factor; ook al spreek je niet dezelfde taal, samen zingen, dansen en muziek maken is universeel.

In hoeverre zijn wij, als pedagogisch medewerkers, bewust van onze culturele sensitiviteit en onze bijdrage aan de ontwikkeling ervan? Onder culturele sensitiviteit verstaan we in dit artikel dat je je ervan bewust bent dat jouw eigen waarden en normen niet voor iedereen gelden. Cultureel sensitief zijn betekent dat je anders tegen een onbekende situatie kunt aankijken zonder er direct een oordeel over te hebben (Cultuursensitieve zorg, Vilans 2019).

‘Ik ben klaar voor een gezellig spelletje memory! Wie doet er mee?’ vraagt Esther. Rosalie, Janco en Sheviënnely komen enthousiast naar haar toegelopen. ‘Wij doen mee!’ Deze drie kinderen weten ook precies welk spelletje ze gaan doen, ze hebben namelijk zelf geholpen om een memory-spel te maken. En het is niet zomaar een memory geworden; het is een memory met allemaal kenmerken uit verschillende landen.

Kinderopvang is meer dan een zakelijke overeenkomst tussen een kinderopvangorganisatie en ouders. In Ouder & Kind café De Huiskamer in Lochem zien ouders en kinderopvang elkaar als partners bij de verzorging, opvoeding en ontwikkeling van de kinderen.

Spelen met poppen gebeurt in alle kindercentra en scholen, evenals het vertellen of voorlezen van verhalen. Verhalen met poppen zijn vooral bekend uit de poppenkast. Sommige beroepskrachten gebruiken in hun groep of klas een speciale pop of knuffel als herkenbaar vriendje voor de kinderen.

Met beleidsmakers uit de gemeenten Amsterdam, Berlijn, Gent, Kopenhagen, Ljubljana en Rotterdam hebben wij gedurende drie jaar onderzocht hoe sociale inclusie bevorderd kan worden in zowel de dagelijkse praktijk op kinderopvang en basisschool, als aan de opleidingen van de pedagogisch professionals en in het stedelijk beleid. In dit Europese project over sociale inclusie lag de focus op kinderen van 0 tot 8 jaar

Spelen is een afspiegeling van onze samenleving. De verschillen komen voort uit cultuur en omstandigheden: het klimaat, de rijkdom, de ruimte, gewoonten, normen enzovoort. De aspecten van spelen die men belangrijk vindt, kunnen overal anders zijn. Weet hebben van verschillen draagt bij aan het begrijpen waarom kinderen spelen zoals ze spelen.

'Mag ik er zijn, zoals ik ben?' is een vraag waar jonge kinderen erg mee bezig zijn. De voorschoolse leeftijd is immers dé leeftijd bij uitstek waarin de identiteit gevormd wordt. Het is echter ook de leeftijd waarin de eerste vooroordelen opduiken.'Mag ik er zijn, zoals ik ben?' is een vraag waar jonge kinderen erg mee bezig zijn. De voorschoolse leeftijd is immers dé leeftijd bij uitstek waarin de identiteit gevormd wordt. Het is echter ook de leeftijd waarin de eerste vooroordelen opduiken.