KIDDO 04 2022

Muzikale ontwikkeling en geschikte activiteiten voor 0- tot 1-jarigen

Muziek neemt tegenwoordig een prominente plaats in. Overal en altijd klinkt muziek. Zo dringt muziek door tot in bijna alle aspecten van het menselijk bestaan. Kinderen verkennen de wereld intussen allemaal op hun eigen manier. Jij kunt daarbij hun begeleider zijn. Het aanbieden van muziekactiviteiten zorgt ervoor dat je de muzikale ontwikkeling van kinderen stimuleert zodat ze muziek later in hun leven een plaats kunnen geven. Luisterend, dansend en/of musicerend.

Bodypercussie is een ander woord voor ‘trommelen op je lijf’. Het is een manier van muziek maken die al heel oud is en over de hele wereld voorkomt. Denk aan stampen en klappen in de Spaanse flamenco, Amerikaanse tapdans of de haka van de Maori. Bodypercussie is van alle tijden, leeftijden en culturen en daardoor ook bijzonder geschikt voor de kinderopvang!

Dans- en bewegingsactiviteiten stimuleren verschillende ontwikkelingsgebieden van kinderen. Wat ontstaat er als je de focus verplaatst van het nadoen van de docent naar het versterken van de competenties van het kind? Hoe krijg je een groep kinderen in beweging op een kind-volgende manier? Hoe ontstaat een ontwikkelingsgerichte dans- en bewegingsles, en wat heb je nodig om deze les te geven?

Radio Lawaaipapegaai was een succesvol radioprogramma voor kleuters in de jaren zeventig. Het programma werd opgenomen met een aantal kinderen van de 1e Montessori Kleuterschool uit Hilversum. In elke aflevering, die zo'n tien minuten duurde, stond er een bepaald onderwerp centraal. Dit kon variëren van het verzorgen van dieren, het verliezen van melktanden of leren klokkijken, tot gehandicapt zijn of de verhuizing van oma naar een bejaardentehuis. Het doel van het programma was altijd om aan te sluiten bij de actuele belevingswereld van de kinderen.

In dit artikel vind je liedjes en spelideeën over één thema uit het inspirerende boek: eten en drinken

Jeroen Schipper is een bekende naam voor wie ‘iets’ doet met kinderen en muziek. Hij publiceerde onder meer zeven liedbundels, schrijft liedjes voor 123ZING en Kleuteruniversiteit en won in 2019 de Willem Wilminkprijs voor het beste kinderlied.

Muziek is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Muziek is overal. Muziek is sfeerbepalend, er wordt nagedacht over welke muziek er op welke plekken te horen valt. Het effect dat muziek heeft op kinderen is groot. En waar wij als volwassenen ons misschien geremd voelen, gaan kinderen bij het beluisteren van muziek als vanzelf bewegen.

In deze KIDDO (thema muziek)

6 Iedereen kan dansen
10 Kinderen gelukkiger door zingen
24 Bodypercussie in de groep
56 Babybrabbels
80 Eten en drinken

En verder

14 Liedje: Koude handjes
16 Okiddo voor 0 t/m 4 jaar: Muziek is een beleving
met alle zintuigen
18 Tarara BoemTsjieng!
20 Zelf muziekinstrumenten maken
22 Muziek en beweging
26 Kinderboeken
28 Liedje: Boem-ra-ta-ka-ta
30 Muziekcolumn: Swingen als een kangoeroe
34 Liedje: Als het bijna kerstmis is
36 Okiddo voor 4 t/m 12 jaar: Trots door te trommelen
39 Muziekboeken
51 KIDDOpraat
52 Liedje: Mijn handen zijn verdwenen
54 Liedje: We blijven lekker binnen
67 Podcast tips
68 Dans- en bewegingslessen
74 Van beng! en la-ti-do tot gitaarsolo
78 Lerende mindset
87 Liedje: Weet je hoe ik me voel?

Het is zo’n moment… vandaag lijkt het wel of alle kinderen niet lekker in hun vel zitten. De een is moe, de ander gevallen, en de derde? Daar zijn we nog niet achter. Dan begin ik zachtjes te zingen. De dreumes op mijn arm geeft nog een zachte snik en kijkt me dan aandachtig aan. Ik zing nog een stukje. Heel zachtjes een rustig liedje dat in mij opkomt. De gevallen peuter kijkt nu ook op. Mijn collega zingt met me mee, de kinderen zijn stil. Voor eventjes dan: als wij stoppen, reageert een baby vanuit de box: ‘eehuee, ehuee’. Hij zingt mee op zijn eigen manier!

‘Yes, ik ontwikkel me iedere dag verder, dat is leuk!’ Helaas horen we dit niet iedereen overtuigend roepen. Hoe zorg je samen ervoor dat jezelf ontwikkelen, en daarin getraind en gecoacht worden, als plezierig wordt ervaren? Of moeten we onze verwachtingen bijstellen?

Dit is een sfeervol lichtjesliedje tijdens de donkere dagen voor kerstmis. Fijn om samen te zingen op een rustig moment van de dag en te genieten van de sfeervolle kerstverlichting.

Boem-ra-ta-ka-ta,
gaat het zien ra-ta-ka-ta,
gaat de circuspaarden zien.

Zelfs zonder strenge winter gebeurt het dat kinderen huilend bij de crèche aankomen vanwege koude handjes. Omdat het toch kouder was dan verwacht, of omdat de dreumes steeds maar weer zijn wantjes uittrekt. En koude handen kunnen echt pijnlijk zijn. Met een liedje, een spelletje en een grapje is het verdriet meestal ook snel weer voorbij.

Kinderen zijn direct geboeid door het verstop-element in dit liedje. Wachten tot de handen weer tevoorschijn mogen komen, maakt het spannend. En wat een plezier wanneer je je handen weer mag laten zien: TADAAAA!

We blijven deze middag lekker binnen
dus gaan we even kijken in de kast.
Waar zullen we als eerste mee beginnen?
Toe zeg het maar - dan pak ik het alvast.

Ik stamp op de grond,
zwaai mijn vuisten in het rond
bijt mijn tanden op elkaar
En mijn neus die rimpelt zo raar!
Weet jij wat ik bedoel?
Weet jij hoe ik me voel?
Boos, verdrietig, bang of blij?
Wat denk jij?

De mens is bij de geboorte klaar voor muziek, en zelfs al voor de geboorte. Pasgeboren baby’s reageren meteen goed op de dynamiek en het ritme van muziek, net als eerder al tijdens de zwangerschap. Muziek is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen.

Hop hop hop! Zingen is natuurlijk hoe dan ook goed voor de muzikale ontwikkeling. Maar dit lied laat perfect zien hoe bij muziek(onderwijs) meerdere ontwikkelingsgebieden betekenisvol samenkomen. Naast zingen wordt er in Swingen als een kangoeroe namelijk bewogen, geteld en over diverse richtingen geleerd.

Er zijn ogenschijnlijk drie manieren om muziek te beleven op de groep. We maken muziek, we luisteren naar muziek en we bewegen op muziek. Bij alle drie de manieren is het essentieel om die samen te doen.

Anouk zit voor een grote groep kinderen en begint zonder iets te zeggen, met haar handen op haar benen te trommelen. De kinderen zijn meteen stil en kijken geïnteresseerd naar Anouk. ‘Ik doe iets voor en jullie doen mij na.’ Meteen trommelen kinderen mee op hun benen. Anouk gaat trommelend naar haar armen en wanneer ze op haar borst komt, maakt ze er geluid bij. De kinderen doen het na. ‘We lijken wel aapjes’, grinniken ze.

Muziek zet mensen aan. Niet alleen volwassenen maar ook kinderen, hoe klein ze ook zijn. Van muziek word je vrolijk, muziek kan je troosten, van muziek word je actief of juist heerlijk rustig. Muziek doet iets met ieder mens. En daarom is het een prachtig instrument om te gebruiken in de kinderopvang en bij peutergroepen

‘Niet iedereen is muzikaal, maar de kracht van deze universele taal voelen we allemaal.’ Pedagogisch specialist Ardi van Wiechen van Partou vertelt hoe dat zit. ‘Muziek maakt je blij, stimuleert de ontwikkeling, laat je bewegen en helpt bijvoorbeeld bij de overgangsmomenten. Onze pedagogisch medewerkers maken er knap gebruik van.’

Spelen met het Klingerding kun je niet alleen. Klanken ontstaan door met elkaar het Klingerding te bewegen. Een echt samenwerkingsspel.